بررسی اثرات تغییر اقلیم بر رژیم جریان های سیلابی رودخانه اعظم هرات - یزد

انتظار می رود تغییر اقلیم ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه ای در دوره های آتی، باعث تغییراتی در رژیم بارش، سرعت باد و تابش خورشیدی رسیده به سطح زمین شود. این تغییرات به نوبه خود تأثیراتی را بر سیستم های مختلف از جمله منابع آب می-گذارد. از این رو برآورد رواناب یک حوزه در دوره های آتی ناشی از تغییر اقلیم، نه تنها در مدیریت و بهره برداری صحیح از حوزه با اهمیت است بلکه در به حداقل رسانی خسارات ناشی از افزایش احتمالی سیلاب نیز نقش مهمی را ایفا می کند. این تحقیق با هدف بررسی اثرات تغییر اقلیم بر تغییرات وضعیت رواناب رودخانه اعظم هرات واقع در استان یزد در دوره 2010-2039 میلادی تحت سناریوی انتشار a2 از مجموع سناریوهای انتشار sres (special reports on emission scenario) صورت گرفته است. در این راستا از مدلcgcm3-ar4 و یک مدل مفهومی بارش-رواناب ihacres و دو روش ریز مقیاس نمائی تناسبی و آماری استفاده گردید. ابتدا مدل بارش- رواناب برای دوره پایه 2008-1982 مورد واسنجی و صحت یابی قرار گرفته و با معیارهای عملکرد r2، rmse و bias ارزیابی شدند. سپس با ریز مقیاس نمائی داده های اقلیمی مدل cgcm3 در دوره 2039-2010 برای منطقه مطالعاتی و معرفی این داده ها به مدل بارش-رواناب، تغییرات رواناب حوزه در دوره 2039-2010 تحت سناریوی a2 مشخص گردید. نتایج نشان از افزایش دما در حوزه مورد مطالعه تحت هر دو روش ریز مقیاس نمائی دارد. بطوریکه اختلاف زیادی در خروجی های دو روش ریز مقیاس نمائی آماری و تناسبی متغیرهای اقلیمی وجود دارد. بطوریکه متوسط دمای بدست آمده از هر دو روش در دوره آتی اختلاف 3 تا 4 درصد را نشان می دهد. از طرف دیگر بارندگی در کل حوزه بسته به شرایط جوی افزایش و کاهش قابل ملاحظه ای از خود نشان داده بطوری که اختلاف بارش ناشی از دو روش ریز مقیاس نمائی حدود 30 درصد می باشد. تغییرات در بارندگی حوزه در دوره های آتی سبب تغییراتی در میزان رواناب حوزه گردیده است. همچنین اختلاف رواناب شبیه سازی شده طی دو روش ریز مقیاس نمائی بیش از 30% برآورد گردید. نتایج نهائی این تحقیق نشان داد که با توجه به چشم پوشی از نوسانات اقلیمی دوره آتی نسبت به دوره پایه در روش تناسبی، رواناب شبیه سازی شده حاصل از خروجی های این روش از اطمینان کافی برخوردار نبوده و نمی تواند معرف رواناب واقعی حوزه در دوره آتی باشد. این در حالیست که این نوسانات در روش آماری بخوبی مدل می شوند. از طرف دیگر افزایش رواناب برآورد شده از روش آماری برای حوزه رودخانه اعظم هرات در صورتیکه با ظرفیت حوزه همخوانی نداشته باشد می تواند با خطر سیل همراه بوده و خسارات جبران ناپذیری را در آینده رقم بزند. کلمات کلیدی: تغییر اقلیم، ریز مقیاس نمائی، ihacres، cgcm3-ar4، lars-wg